Dag van inheemse volken

9 augustus – Internationale Dag van de Inheemse Volkeren

Wereldwijd behoren er naar schatting zo’n 370 miljoen mensen tot inheemse volkeren, verspreid over 90 landen. Hoewel ze slechts 5% van de totale wereldbevolking uitmaken, vertegenwoordigen ze maar liefst 7000 talen en 5000 verschillende culturen. Sinds 1995 viert men jaarlijks op 9 augustus deze dag om aandacht te vragen voor de rechten van de inheemse bevolking.

In het nastreven van een meer rechtvaardige wereld, roept de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling op tot een aanpak waarbij niemand wordt achtergelaten. Wereldwijd zijn inheemse volkeren echter nog steeds het slachtoffer van systematische discriminatie en marginalisering. Ook landroof, gebrekkige territoriale rechten en onvoldoende toegang tot essentiële diensten maakt hen extra kwetsbaar. Dit heeft ernstige gevolgen.

“Indigenous peoples are inheritors and practitioners of unique cultures and ways of relating to people and the environment. They have retained social, cultural, economic and political characteristics that are distinct from those of the dominant societies in which they live. Despite their cultural differences, indigenous peoples from around the world share common problems related to the protection of their rights as distinct peoples.” (http://www.un.org/en/events/indigenousday/)

Materiële vooruitgang, mentale vervreemding

Bij het nagaan van de vermelde Belgische websteks bleek op vrijdag 10/8 MO* dan toch een van IPS overgenomen bericht te hebben: “Inheemse bevolking heeft ook bescherming nodig als ze migreert” ( https://www.mo.be/nieuws/inheemse-bevolking-heeft-ook-bescherming-nodig-als-ze-migreert )

Migratie van inheemsen: daar ging het tijdens de jaarlijkse ‘herdenking’ van de dag bij de Verenigde Naties gisteren over. In het Engels: “This year’s theme is “Indigenous peoples’ migration and movement”.

Maar is dit nu niet al te gek: hoe ben je nog een ‘inheemse’ als je ‘uitheems’ moet gaan voor onderwijs (wiens onderwijs ?), werk (welk werk ?), gezondheidszorgen enzoverder ? Moeten we dan niet spreken van ‘ontheemd’ ? En bijgevolg ook ‘ontworteld’. Met als gevaar van te ‘ontsporen’. Met name in het bij ontheemde inheemsen vaak voorkomende alcohol-, drugs- en seksueel misbruik.

Eeuwen hebben inheemse volkeren gevochten tegen alle mogelijke veroveraars die vaak ook gedreven werden door één of andere godsbezetenheid: van de Romeinen die de Kelten het christendom opdrongen, langs de islamitische veroveraars die de Imazighen (‘Berbers’) in Noord-Afrika verjoegen naar onherbergzame uithoeken tot de ‘Pilgrim-fathers’ die de Indianen van Noord-Amerika gingen lastig vallen, nadat eerder al de katholieke Spanjaarden en Portugezen meer zuidelijk waren begonnen met de grootste genocide uit de geschiedenis. Circa 80 miljoenen inheemse ‘Amerikanen’ overleefden de oorlogen én meegebrachte ziekten niet.

Wereldwijd vechten nu nog volkeren voor hun eigen gronden en dat tegen: oprukkende mijnmaatschappijen, palmolie- en sojaplantages, wegenaanleggers, dammenbouwers …

Altijd en overal halen inheemse volkeren per definitie hun bestaansreden uit hun verbondenheid met hun eigen land. Daarom heten ze ‘inheems’.

Toch moeten we nu onder ogen zien dat zoals Al Jazeera informeert, steeds meer inheemsen in stedelijke gebieden leven. “In Latin America, around 40 per cent of all indigenous peoples live in urban areas — even 80 per cent in some countries of the region. In most cases, indigenous peoples who migrate find better employment opportunities and improve their economic situation but alienate themselves from their traditional lands and customs. Additionally, indigenous migrants face a myriad of challenges, including lack of access to public services and additional layers of discrimination.”

Materiële vooruitgang, geestelijke vervreemding: zo kan je het samenvatten. En die geestelijke vervreemding, dat is niet niets. Getuige het wijdverspreid alcohol- en drugsgebruik plus de hoge zelfmoordcijfers bij ‘stedelijke inheemsen’.

Wie moet wie ontwikkelen: de ontspoorden, de aangepasten ?

De oorzaken van de migratie zijn velerlei: droogte door de klimaatopwarming, leeggeviste wateren, in beslag genomen of vervuilde gronden …

Nog meer dan nu zoals de VN pleiten voor de rechten van migrerende inheemsen, moet er gepleit en gewerkt worden voor de rechten van de inheemsen op hun eigen deel van de planeet waarmee ze anders dan de niet-inheemsen al eeuwen zodanig in harmonie leefden, dat ze ‘de boel’ er niet kapotmaakten zoals niet-inheemsen wereldwijd bezig zijn.

In dit verband moeten we ook absoluut af van de terminologie rond ‘ontwikkelingshulp’ of ‘ontwikkelingssamenwerking’. Wie moet wie ontwikkelen ? De ontspoorden de aangepasten ?

Laten we de inheemse volkeren waar het maar kan helpen inheems te blijven. Ook uit eigen belang. Want zoals de inheemsen enerzijds getuigen van ons menselijk verleden van een leven in en met de natuur, zo kunnen ze ook onze toekomst worden, wanneer we als soort ooit ‘eventueel misschien mogelijkerwijze’ tot de bezinning zouden kunnen komen dat leven tegen de natuur niet vol te houden is. (Jan-Pieter Everaerts)

Afbeelding overgenomen uit “ImagiNATION” gepubliceerd door de Europese Vrije Alliantie (EVA) en het Maurits Copieters Centrum, 2017. “The future of Moravia is in your hands. No to Prague” Moravané election poster for Czech Chamber of Deputies, 2010